ΣΤΗ ΞΑΝΘΗ
...αν ήμουν πουλί θα πετούσα γύρω από τη γη αναζητώντας διαδοχικά φθινόπωρα...(Τζόρτζ Έλιοτ)
Τα φθινόπωρα !
Καμιά άλλη εποχή του χρόνου δεν «απασχόλησε» τόσο πολύ την ποίηση. Ίσως η μετάβαση από το καλοκαίρι, συνδεμένη με την επιστροφή στην εργασία, στο σχολείο, μαζί με την αλλαγή του καιρού και των χρωμάτων στη φύση, προείκασμα του χειμώνα, είναι αυτά που διεγείρουν το καλλιτεχνικό πνεύμα.
Λένε πως το φθινόπωρο είναι πορτρέτο της μελαγχολίας, αλλά μάλλον είναι πορτρέτο περισυλλογή και νέας δημιουργίας.
Εδώ και πολύ καιρό για μένα οι μήνες του Φθινοπώρου είναι ευκαιρίες για ταξίδια και εξορμήσεις . Το πρώτο και κυριότερο τον Σεπτέμβριο στη Δράμα. Στο εκεί φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους. Μα επειδή «για χάρη του βασιλικού ποτίζεται και η γλάστρα», δεν γίνεται να μείνουμε μόνο στην πόλη. Άλλωστε πως είναι δυνατόν να κάνεις 1500 χιλιόμετρα με το γεροτζιπ, να ξέρεις για τα όρη και τα βουνά, τα ποτάμια και τα φαράγγια, να έχεις διαβάσει για μαγικά δάση, παρθένες περιοχές, να σε εξιτάρουν παράξενες για νότιο πολίτη ιστορίες και ονομασίες, να ακούς για φυλές, θρησκείες, συνήθειες και να μένεις αμέτοχος; Δεν το μπορείς και δεν το θέλεις. Κάνεις ότι γίνεται, ώστε να γεμίσεις τον χρόνο εκεί στα βόρεια πιστεύοντας πως η ταξιδιωτική ταλαιπωρία είναι κομμάτι μιας πραγματικής ποιότητας ζωής που πάντα ψάχνουμε. Ναι αυτή είναι η ποίηση του ελεύθερου χρόνου που έρχεται από το μέλλον.
Αλλά ας πάμε σε ποιο πεζά πράγματα.
Βρεθήκαμε λοιπόν στη Ξάνθη, στις γιορτές του Σεπτεμβρίου, που είναι φανταστικές. Μόλις βραδιάζει, ξεχύνεται ο κόσμος στην πανέμορφη παλιά πόλη. Νεολαία, μεγάλοι, μεγαλύτεροι, δημιουργούν ένα αδιαχώρητο χαράς, χορού, γλεντιού. Μουσικές σε κάθε μαγαζί, μουσικές στις πλατείες και σε κάθε οργανωμένο χώρο. Περπατάμε, παρατηρούμε, χαιρόμαστε ενώ ένα σύννεφο τσίκνας από δεκάδες υπαίθριες ψησταριές στέλνουν μυρωδιές στην ατμόσφαιρα από 100δες σουβλάκια. Κανείς δεν πίνει νερό ούτε για να πάρει τα χάπια του, αν παίρνει. Το οινόπνευμα άφθονο. Φυσικά υπάρχουν άλλα πράγματα. Καλλιτεχνικές δημιουργίες όπως χειροτεχνήματα και εκθέσεις ζωγραφικής. Μα τι άλλο παρά μια ζωγραφιά είναι η παλιά πόλη;.
Τα βήματα μας σταματούν στο λεγόμενο σπίτι του Μάνου Χατζηδάκη. Εδώ στο πρώτο όροφο του αρχοντικού του εβραίου καπνέμπορου Ισαάκ Δανιέ γεννήθηκε και έζησε ο μεγάλος Μάνος, από 1925 ως το 1932. Στο πιάνο του αρχοντικού με δασκάλα την Αρμένισα Αλτουνιά πρωτοταξίδευσε στη μελωδία. Η οικογένεια βρέθηκε στη Ξάνθη όσο διάστημα ο δικηγόρος πατέρας του πρόσφερε τις νομικές υπηρεσίες του στη πλούσια πόλη. Η Ξάνθη στην αρχή του προηγούμενου αιώνα και από τον 17ο , ήταν μια προνομιούχα περιοχή. Η εξαιρετική ποιότητα του καπνού (μπασμάδες) και το εμπόριο του δημιούργησε ισχυρές οικογένειες, και οι τελευταίες επένδυσαν σε πολυτέλεια, σπίτια μόρφωση, πολιτισμό και ότι συντάσσεται με τον πλούτο και την ευημερία. Μέχρι το 1912 και τους βαλκανικούς πολέμους που οι Βούλγαροι ανέτρεψαν την πορεία, είχε δημιουργηθεί ισχυρή αστική τάξη αντίστοιχα και εργατική, ενώ η πόλη ζούσε την εποχή της belle époque ( από το 1860 μέχρι το 1913,έζησε την μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη).
Μια χαρακτηριστική φωνή και μελωδία μας επαναφέρει στους ρυθμούς της πόλης. Αργύρης Μπακιρτζής. Διανθίζει τα τραγούδια με ιστορίες, κάθε τραγούδι και μια ανάμνηση. Πόσο όμορφα!!! Το πρωινό ξύπνημα συνοδεύεται με καφέ και σιροπιαστά στην πλατεία ρολογιού. Παίρνοντας δυνάμεις μετά τη βραδινή κραιπάλη, ξαναρχίζουμε το φωτογραφικό οδοιπορικό στα στενά της παλιάς πόλης.
Πώς να μην θαυμάσεις τις όποιες αποκατεστημένες καπναποθήκες και τα αρχοντικά κτίρια όπως το αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου που στεγάζει το λαογραφικό μουσείο και την λέσχη κινηματογράφου, το αρχοντικό Καλεύρα με την δημοτική πινακοθήκη, αλλά και πόσα ακόμη όπως τα αρχοντικά Καλούδη, Μωυσή, την καπναποθήκη Ρεζή κτλ.
Στην Ξάνθη το χθες στην παλιά πόλη, σμίγει με το σήμερα στην νέα πόλη. Πάρκα, πλατείες, φαρδιοί δρόμοι, πολυκατοικίες που ξεφεύγουν αισθητικά οδηγούν σε μια πολύχρωμη γραφικότητα που μας σπρώχνουν να καταλήξουμε στα σοκάκια, στα λιθόστρωτα, στα ειδυλλιακά καφέ και στα ταβερνάκια.
Μα η έκπληξη έρχεται με «το σπίτι της σκιάς»! Ο Τριαντάφυλλος Βαίτσης χειριζόμενος μικροαντικείμενα που ήταν είναι για τον κάδο σκουπιδιών , τα μετατρέπει με την βοήθεια του φωτός μέσα από μια ευφάνταστη τεχνική σε έργα τέχνης θαυμαστά. Έργα που μιλούν, που ξυπνάνε συναισθήματα, που οδηγούν σε συλλογισμούς. Στην πραγματικότητα δεν έχω λόγια να εκφράσω την έκπληξη και αμηχανία που αρχικά αισθάνθηκα. Η συζήτηση με τον καλλιτέχνη απλά μου άνοιξε καλύτερα τη ματιά που κοιτούσα τις δημιουργίες του.
Ο νομός Ξάνθης έχει και τα λεγόμενα πομακοχώρια. Μα η μετάβαση σε αυτά και ειδικά στη Κοτάνη σε άλλη ανάρτηση.
