4 λόγοι που τα νέα μέτρα δεν αντιμετωπίζουν την εργασιακή ανασφάλεια

του Γιάννη Κουζή *

Το σχέδιο νόμου για τα εργασιακά που φιλοδοξεί από τον τίτλο του να καταπολεμήσει την εργασιακή ανασφάλεια, ελληνική εκδοχή της flexicurity, δεν ανταποκρίνεται στο στόχο του.

1) Για την αποσπασματικότητα του όλου εγχειρήματος που περιορίζει την εργασιακή ανασφάλεια και επισφάλεια στις ευέλικτες μορφές εργασίας αφήνοντας ανέπαφο το σύστημα των ατομικών και ομαδικών απολύσεων σε μια περίοδο που οι απολύσεις είναι η κύρια έκφραση ανασφάλειας με περί τις 90.000 μέσα στο 2009.

2) Γιατί προκρίνεται η αντιφατική επιλογή της επαναρρύθμισης της ευέλικτης εργασίας, ως μέσου για την αντιμετώπιση της ανασφάλειας όταν, από τη φύση τους, οι ευέλικτες μορφές εργασίας είναι έντονα επισφαλείς την ίδια στιγμή που η ανάπτυξή τους αποτελεί βασικό στόχο της ασκούμενης πολιτικής για την απασχόληση.

3) Γιατί και με την επιλεκτική αποσπασματικότητα των μέτρων απέναντι στην ευελιξία, από τις νέες ρυθμίσεις εξαιρείται με επιμονή η πλέον εκτεταμένη πρακτική ευελιξίας, οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου και προσωρινής απασχόλησης(350.000 εργαζόμενοι από τους οποίους οι 100.000 στο Δημόσιο) αφού θεωρείται ότι για τους συμβασιούχους του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα δεν χρειάζεται να αλλάξει τίποτα. Το ίδιο ισχύει και για τις εργολαβίες( τουλάχιστον 60.000) και , ουσιαστικά, για τους «γνήσια» ενοικιαζόμενους(τουλάχιστον 20.000), κυρίως, μέσω ομίλων επιχειρήσεων( πχ. τραπεζικών) αφού οι ρυθμίσεις αφορούν μόνο τον επαίσχυντο θεσμό του δανεισμού εργαζομένων μέσω γραφείων προσωρινής απασχόλησης που ασκούν την επικερδή δραστηριότητα της ενοικίασης της εργασίας καταρρακώνοντας κάθε έννοια ανθρώπινης αξιοπρέπειας(10.000 εργαζόμενοι). Οι εξαιρέσεις αυτές διαιωνίζουν το όργιο των θεσμικών και εργοδοτικών αυθαιρεσιών σε βάρος αυτών των κατηγοριών των εργαζομένων.

4) Και γιατί, επιπλέον, η επικαλούμενη θεσμική θωράκιση με πρόσθετα δικαιώματα των ευέλικτα απασχολούμενων που προβλέπονται από τις νέες ρυθμίσεις(«μπλοκάκια», μερική απασχόληση, δανεισμός εργαζομένων, εκ περιτροπής εργασία, διαθεσιμότητα) απέχει, χωρίς διάθεση μηδενισμού, σημαντικά από το να προσδόσει το αίσθημα της ασφάλεια στις ευάλωτες αυτές κατηγορίες του πληθυσμού, ενώ παράλληλα οι νέες αυτές ρυθμίσεις δεν είναι σε θέση να αποθαρρύνουν τους εργοδότες από το να κάνουν εκτεταμένη χρήση του ευέλικτου δυναμικού επωφελούμενοι του χαμηλού του κόστους ή ακόμη και να διευρύνουν την εφαρμογή της ευελιξίας. Είναι ενδεικτικό, άλλωστε, ότι με τα νέα μέτρα επεκτείνεται η μερική απασχόληση και στις ΔΕΚΟ καλύπτοντας πλέον το σύνολο του δημόσιου τομέα μετά τα ΝΠΔΔ(1998) και τους ΟΤΑ(2003 και 2004). Τέλος, η πολυδιαφημιζόμενη ρύθμιση για τα «μπλοκάκια», στην πράξη, δεν θα αποφύγει τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης με τους 300.000 περίπου ψευτοαυτοαπασχολούμενους. Και αυτό γιατί αποσιωπάται έντεχνα από τον επικοινωνιακό οίστρο περί τεκμηρίου εξαρτημένης εργασίας, μετά από 3μηνη απασχόληση, μια σοβαρή προϋπόθεση. Το ότι, όπως ισχύει και σήμερα( άρθρο 1,παρ.1,εδ.2 του Ν.2639/98) απαιτείται να αποδείξει ο εργαζόμενος την αποκλειστική ή κύρια απασχόλησή του σε ένα εργοδότη…Τα πενιχρά αποτελέσματα της ήδη ισχύουσας ρύθμισης εγγυώνται τον βαθμό αποτελεσματικότητας και του νέου μέτρου σε μια περίοδο μάλιστα γενικευμένης κρίσης και ανασφάλειας, με ανεπαρκείς τους μηχανισμούς ελέγχου και με ιδιαίτερα χρονοβόρα και κοστοβόρα την διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης για τις εργατικές διαφορές.

*Ο Γ. Κουζής είναι αν.καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο