ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΛΕΞΕΙΣ

 

Ο άμπακος και ο Τραμπούκος

Τον άμπακα = τον άβακα είναι το ορθό.

 Άβαξ ήταν ο μαυροπίνακας που είχαν στην είσοδο ως κατάλογο τα μαγειρεία και έγραφαν με κιμωλία τα φαγητά της ημέρας. Όταν κάποιος έτρωγε πολύ, έλεγαν ότι έφαγε τον άβακα, δηλαδή απ’ όλα τα φαγητά του μαυροπίνακα.

Μας το έστειλε πολύ καλός φίλος δικηγόρος, που τον γνωρίζετε οι περισσότεροι. Ήταν η αφορμή για να ψάξουμε τι γίνεται στην εστίαση.

Τη Δευτέρα του Πάσχα, νωρίς το μεσημέρι σε ένα ουζερί που μόλις άπλωνε τα τραπέζια του, περιμένοντας το τσιπουράκι, ο ιδιοκτήτης μας έλεγε τον πόνο του. Δυστυχώς θα πρέπει να κάνω ανατιμήσεις διότι έχουν αυξηθεί 30% τα προϊόντα. Και ήταν ειλικρινής στο ότι οι υπάλληλοι εργάστηκαν Μεγάλο Σάββατο και κάποιες ώρες την Κυριακή του Πάσχα μιας και έπρεπε να καθαριστούν πατάτες και ψαρικά, να τεμαχιστούν κ.λπ. Ούτε καν τολμούσε κάποιος να ρωτήσει αν πληρώθηκαν υπερωρίες επειδή οι υπάλληλοι έμοιαζαν χαρούμενοι, μες στην καλή χαρά, που επέστρεφαν στη δουλειά τους.

Η ανάγκη για έξοδο ύστερα από έναν εξάμηνο εγκλεισμό σαφώς έχει ανοίξει την πελατεία ενώ και οι περιορισμοί διαμορφώνουν μια νέα κατάσταση. Αυτές τις μέρες βρίσκεις τραπέζι ακόμη και για καφέ μόνο με κράτηση. Διαβάσαμε στο twitter ότι σε γνωστό καφέ στην παραλιακή έγινε η εξής διαπραγμάτευση για μεροκάματο σερβιτόρου: 30 ευρώ το 8ωρο, τα δώρα θα τα πάρεις μεν μέσω τράπεζας αλλά τα επιστρέφεις στον εργοδότη. Εναλλακτική λύση: 22 ευρώ το 8ωρο αν θέλεις να έχεις και τα δώρα. Τα δε φιλοδωρήματα μπαίνουν σε έναν κουμπαρά και τα μοιράζονται όλοι.

Σε άλλη διαπραγμάτευση, προτάθηκε 30 ευρώ το εννιάωρο σε πενθήμερη εργασία, με τα μισά ένσημα και τα μισά δώρα ή, εναλλακτικά, 4 ευρώ την ώρα σε δεκάωρο αλλά σε εξαήμερη εργασία, αλλά τα ένσημα έμεναν μισά και έχανες τα δώρα.

Σε κυκλαδονήσι φέτος δίνουν 3 ευρώ την ώρα και μισά ένσημα. Κι αυτό δεν είναι σίγουρο ότι θα τα πάρεις καθώς μπορεί να μην έχουν αποδώσει ούτε ολόκληρα τα μισά ένσημα! Και τα tips για όλους, κι ας είσαι η βιτρίνα στον πελάτη.

Αποτελεί απορία πώς θα περάσουν οι εργαζόμενοι με αυτά τα μεροκάματα αν μένουν στο νοίκι ή έχουν οικογένεια και πώς θα ικανοποιήσουν λογαριασμούς ΔΕΗ, τηλεφώνου, νερού εκτός της αγοράς κάποιου ρούχου ή παπαουτσιού κ.λπ.

Από θέση ισχύος οι εργοδότες, έχουν το πλαίσιο να θέτουν τους όρους. Σε πολύ κοντινό πρόσωπο που εργάζεται ως ωρομίσθιος στην εστίαση ζητήθηκε να ετοιμάζει την κουζίνα εκτός ωραρίου. Θα δουλεύει δηλαδή τρία τέταρτα ή μισή ώρα τζάμπα. Όταν αντέδρασε σε αυτό κι όχι στους νέους «χρόνους Μπολτ» που ζητούσε η διεύθυνση, έχασε το «προνόμιο» να εργάζεται Κυριακές με προσαυξημένη αμοιβή και αραίωσαν οι ώρες εργασίας.

Το ωράριο-λάστιχο αποτελεί τον εύσχημο τρόπο να καρπώνονται τα πάντα οι ιδιοκτήτες –ειδικά όταν έχουν ζόρια, όπως τώρα που ήταν κλειστά λόγω πανδημίας– και να αφήνουν ψίχουλα στους εργαζόμενους. Με το νέο νομοσχέδιο, τα περισσότερα μέρη της εστίασης θα έχουν εργαζόμενους που θα δουλεύουν Παρασκευοσαββατοκύριακο όλη μέρα (οπότε καμία νέα πρόσληψη, το αντίθετο) και τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας θα τους στέλνουν να μαζέψουν τις ελιές τους με τα μαζεμένα ρεπό. Αντίστοιχα λειτουργεί και ο θεσπισμένος κατώτατος μισθός. Έτσι η προαναφερθείσα πρόταση των 22 ευρώ (επί 26 εργάσιμες) μπορεί να φαίνεται λίγη, καθώς κάποιοι θα θυμηθούν περασμένα μεγαλεία με διπλάσια μεροκάματα (45€, 30€, 35€, 50€ και 60€ Παρασκευοσάββατο!), αλλά ταυτίζεται με τον βασικό μισθό των 570 ευρώ.

Να ποιοι τρώνε τον άμπακο. Αυτοί που συνήθως χρησιμοποιούν μπράβους και τραμπούκους για να πάρουν πίσω τα «δώρα». Όπως μας μήνυσε ο γνωστός δικηγόρος:

Trabucos:

Μάρκα πούρων Αβάνας του 19ου αιώνα. Τα έφεραν εφοπλιστές και καπεταναίοι για δώρα στον Μαυροκορδάτο. Αυτός πάλι τα έδινε στους παλικαράδες του. Δεν τολμούσε άλλωστε να κυκλοφορεί μόνος διότι τον καταδίωκε η οργή για τα ρουσφέτια που υποσχόταν («έχεις δίκαιον, αγαπητέ» ήταν η φράση με την οποία απαντούσε στα κάθε λογής αιτήματα, αλλά μετά… μην τον είδατε). Οι παλικαράδες γυρνούσαν επιδεικτικά με τα πούρα στου Ψυρρή και τις άλλες γειτονιές της Αθήνας και πουλούσαν τσαμπουκά στον κόσμο. Έτσι ταυτίστηκαν με τα πούρα που κρατούσαν, ο κόσμος τους ονόμαζε τραμπούκους και με την πάροδο του χρόνου η λέξη αυτή ελληνοποιήθηκε.

 

Το παραπάνω γραφτό είναι του Θανάσης Καραμπάτσου δημοσιογράφου στο – Documento.